Carol Schade.
Jan Ernst van der Pek (1865-1919). Pionier van de volkshuisvesting.
Stichting Bonas, Rotterdam, 2010
In de periode voor het tot stand komen van de Woningwet in 1902 heeft architect Jan Ernst van der Pek (1865-1919) door onderzoek en vooruitstrevende ontwerpen verbetering weten aan te brengen in de woonomstandigheden van arbeiders, met name in Amsterdam. Schade bespreekt zijn vormende jaren en vervolgens de verschillende bouwprojecten waaraan Van der Pek werkte: woningbouw voor arbeiders in de Amsterdamse Jordaan, opdrachten van Rochdale en het Amsterdamsch Bouwfonds, een tehuis voor ongehuwde arbeiders aan de Marnixstraat, de Van der Pekbuurt in Noord, het uitbreidingsplan voor Dordrecht 1916-1919. Hij besteedt ook aandacht de inzinkingen die Van der Pek en zijn samenwerking en huwelijk met Louise Went.
Nog verkrijgbaar
Wil Swart.
Van sinaasappelkistje tot kangoeroe-woning. Het Amsterdam-Noord van Arie Keppler.
Wijkopbouworgaan Midden-Noord, 1992
Swart laat zien hoe de volkswoningbouw in Amsterdam-Noord tot stand kwam: de woningnood en de onmenselijke omstandigheden in kelder- en krotwoningen, de aanvankelijke weerzin van de gegoede burgerij daar een structurele verandering in aan te brengen, de moed en het doorzettingsvermogen van pioniers als Van de Pek, Wibaut en Keppler. Ze geeft een beeld van de opzet en de functie van de nooddorpen Obelt, Disteldorp en Vogeldorp en van de idealen van Van der Pek en wat daarvan in de Van der Pekbuurt is gerealiseerd. Het boek besteed ook aandacht aan ‘de droom van Howard’ waar het idee van het bouwen van tuindorpen vandaan kwam. Achterin het boek geeft ze korte profielen van de belangrijkste personen en instellingen .
Niet meer verkrijgbaar
Stephan Steinmetz. Asterdorp. Een Amsterdamse geschiedenis van verheffing en vernedering.
Atlas Contact, Amsterdam, 2016
In 1927 verrees Asterdorp, een wijk voor ‘ontoelaatbaren’, asocialen, aan de noordkant van het IJ. Om de wijk stond een muur, achter de wijk lag een ideaal: verheffing van de armste, lastigste arbeiders tot beschaafde burgers. Kinderen groeiden er op, vrouwen bezochten het badhuis, mannen sprokkelden een inkomen bij elkaar en ouderen sleten er hun laatste jaren. Stephan Steinmetz vertelt hun geschiedenis van binnenuit, aan de hand van brieven, archiefonderzoek, verslagen van opzichteressen en gesprekken met oud-bewoners. De realiteit achter het ideaal blijkt verre van idyllisch te zijn geweest. Met het verheffingsideaal kwam stigmatisering. En de Amsterdamse politiek van die jaren was een slangenkuil met Arie Keppler en wethouders Wibaut en De Miranda als hoofdrolspelers in de opkomst en ondergang van Asterdorp. In 1955 werd de wijk stilletjes gesloopt. In Asterdorp behoedt Steinmetz deze wrange Amsterdamse geschiedenis voor de vergetelheid. Dat is nodig, want vragen als ‘Hoe maakbaar is onze samenleving?’ en ‘Hoe ver mag de overheid het privéleven van burgers betreden?’ zijn prangender dan ooit. Nog verkrijgbaar
Hansje Galesloot (red.)
Van Oceaanstomers tot Mammoettankers. Een eeuw scheepsbouw in Amsterdam Noord.
Stichting Historisch Centrum Amsterdam-Noord, 2007
In 1919 – toen de Van der Pekbuurt vorm begon te krijgen – nam de bedrijvigheid in Noord juist een steeds grotere omvang. De nieuwe bewoners kwamen niet in een lege polder. Langs de oevers van het IJ en het Johan van Hasseltkanaal bruiste het toen. Dat wordt in dit boek duidelijk. Maar Midden jaren tachtig ging de scheepsbouw in Amsterdam-Noord ter ziele. Meer dan tienduizend arbeiders verloren hun baan bij Verschure, ADM en NDSM (NSM) en bij de kleinere werven, machinefabrieken en andere aanleverende bedrijven. Jarenlange reddingspogingen hadden niet geholpen. Maar de wederopstanding van Noord was bij het verschijnen dit boek in 2007 al zichtbaar en zet zich door.
.
Nog verkrijgbaar?
Margreet Visser.
De Geschiedenis van de Buiksloterham, deel 3.
Wonen, werken en vermaak rond de Laanweg. Amsterdam, 2016 (privé-uitgave)
Toen de eerste 166 gezinnen in de Van der Pekbuurt kwamen, was de Buiksloterhampolder niet leeg. De nieuwe huizen lagen vlak naast de huizen van de Buiksloterweg en de Laanweg. En in augustus/september 1919 was een deel van de polder (ten noorden het Van Hasseltkanaal en de latere Hagedoornweg) in gebruik voor lunapark, tentoonstellingshallen en vliegveld van de ELTA: de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam. Visser besteedt in dit 3e deel ruime aandacht aan: de woningen, bewoners en bedrijven van de Laanweg; de ENTOS (Eerste Nederlandse Tentoonstelling op Scheepvaartgebied) in 1914; de vermaaksfunctie van de Volewijck en het Tolhuis; de ELTA van 1919 die net als de ENTOS veel bezoekers naar de Buiksloterham trok.
Nog verkrijgbaar
Frank Smit (red). De droom van Howard. Verleden en toekomst van de tuindorpen.
Uitgave bij het 75-jarig bestaan van Gemeentelijk Woningbedrijf Amsterdam, 1990.
Het boek plaats de ontwikkelingen in Nederland en in het bijzonder die in Amsterdam in een breder perspectief en bespreekt zowel het pad naar de tuinsteden en de realisatie ervan op verschillende locaties, als het tweede gebruik ervan: de woningverbetering en de woonervaringen van tuindorpers.
Niet meer verkrijgbaar
Rob J.M. Mulder. E.L.T.A. The first Aviation Exhibition Amsterdam – 1919.
European Airlinse Rob Mulder, Spikkestad, 2009
In dit rijk geillustreerde en zeer goed gedocumenteerde boek, bespreekt Rob Mulder alles wat er te vertellen en te weten is van de ELTA: de voorgeschiedenis, de opbouw, het verloop van de 6 weken ELTA, de evenementen, de vliegers, de vliegtuigen en de fabrieken. Index op persoonsnamen en op het materieel.
Niet verkrijgbaar, een Nederlandse vertaling is naar verluid in de maak.